બહુમૂલ્ય સંગ્રહ :

    એલેક્ઝાન્ડર ફાર્બસે પોતાના જીવનકાળ દરમ્યાન હસ્તપ્રતો અને પુસ્તકોનો જે

    બહુમૂલ્ય સંગ્રહ એકઠો કર્યો હતો તે તેમના અવસાન પછી ફાર્બસ ગુજરાતી સભાએ

    ખરીદી લીધો હતો.

    આજે સંસ્થા પાસે જે સમૃદ્ધ પુસ્તકાલય છે તેનાં મૂળમાં આ સંગ્રહ રહેલાં છે.

    ત્યાર બાદ જેમ જેમ આર્થિક અનુકૂળતા થતી ગઈ તેમ તેમ વખતોવખત તેમાં ઉમેરો

    થતો ગયો. કવિ નર્મદે કેટલાક મિત્રો સાથે મળીને ૧૮૫૦માં ‘જુવાન પુરુષોની

    અન્યોન્ય બુદ્ધિવર્ધક સભા’ સ્થાપી હતી જે વખત જતાં ‘બુદ્ધિવર્ધક હિંદુ સભા’

    બની હતી.

    બીજી પ્રવૃત્તિઓની સાથે ૧૮૬૦થી તેણે પુસ્તકાલયની પ્રવૃત્તિ શરૂ કરી હતી. ૧૮૯૫ના

    અરસામાં આ સંસ્થા કામ કરતી બંધ થઇ હતી.

    ત્યાર બાદ બોમ્બે હાઈકોર્ટનો હુકમ મેળવ્યા પછી આ બંધ પડેલી સંસ્થાની બધી

    અસ્ક્યામતો છેક ૧૯૩૫માં ફાર્બસ ગુજરાતી સભાને તબદિલ કરવામાં આવી.

    ૧૯૩૪ના જુલાઈની ૨૯મીએ યોજાયેલા એક સમારંભમાં દાતા સંસ્થાનું ઋણ સ્વીકાર

    કરવાના આશયથી ફાર્બસ ગુજરાતી સભાના પુસ્તકાલયનું નામ ‘શ્રી બુદ્ધિવર્ધક

    પુસ્તકાલય’ રાખવામાં આવ્યું.